Ο πρόσφατος θάνατος του 48χρονου εργαζομένου καθαριότητας στου Ζωγράφου, ο δεύτερος στον τομέα του δήμου αυτού τους τελευταίους 5 μήνες, ήρθε να αναδείξει για μια ακόμα φορά τη ζοφερή εργασιακή πραγματικότητα, τόσο ευρύτερα όσο και, ειδικότερα εν προκειμένω, στα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας στους δήμους. Η φύση του περιστατικού, το αιφνίδιο της καρδιακής προσβολής, όπως ακριβώς είχε συμβεί το καλοκαίρι με την 62χρονη εργαζόμενη στον τομέα της καθαριότητας, επανέφερε τη συνήθη κουβέντα περί ατυχήματος ή μη, «ταμπλάς τον βρήκε εν ώρα εργασίας, ο δήμος τι φταίει», «τι φταίει ο δήμος αν δεν ήξερε ο εργαζόμενος ότι είχε θέμα με την καρδιά» και άλλα παρεμφερή αναθέματα στο πεπρωμένο και τη θεά τύχη. Για μας, τα εργατικά ατυχήματα, είτε κάποιος γκρεμίζεται από μια σκάλα λόγω ελλιπών μέτρων ασφαλείας είτε υφίσταται καρδιακή προσβολή την ώρα που γυρνάει απ’ το πόστο του, είχαν, έχουν και θα έχουν υπαίτιο, ιδιώτη ή μη. Ήταν, είναι και θα είναι, δηλαδή, εγκλήματα εργοδοτικά. Και θα εξηγηθούμε παρακάτω ως προς το γιατί.
Ποιος είναι, όμως, εκείνος που κατέχει τα πρωτεία ως εργοδότης στη θανατερή κούρσα της εξόντωσης εργαζομένων; Ω του θαύματος, οι δήμοι! Οι αριθμοί, δε, εκπληκτικοί: 34 θάνατοι από τον Ιούλιο του 2014 μέχρι τον Αύγουστο του 2017 και 32 σοβαρά εργατικά ατυχήματα τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Και θα αναρωτιόταν κάποιος λάτρης της στατιστικής και των συσχετίσεων, είναι τυχαίο που συμπίπτουν αυτά τα θλιβερά νούμερα με μια περίοδο κατά την οποία όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι ανακυκλώνονται μέσω των κοινωφελών προγραμμάτων σε θέσεις που χήρεψαν στην τοπική αυτοδιοίκηση στα χρόνια της κρίσης; Εμ, δεν είναι. Και πώς να είναι όταν:
- Πολλοί δήμοι-εργοδότες δεν παρέχουν τα απαραίτητα μέτρα ατομικής προστασίας, καθότι αυτοί επιβαρύνονται με τη δαπάνη παροχής και σχετικής κατάρτισης
- Απορριμματοφόρα και μηχανήματα, ευρύτερα, δε συντηρούνται επαρκώς, γιατί «πώς να συντηρηθούν, εδώ δεν έχουμε να προσλάβουμε μόνιμο προσωπικό» (ουπς, καρφωθήκατε)
- Η ασφάλιση των ωφελούμενων στο ΙΚΑ είναι επιλέξιμη για το δήμο-εργοδότη (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τυχόν αναγκαία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που θα χρειαστεί), πόσο μάλλον ένας σοβαρός προληπτικός έλεγχος πριν την είσοδο στο πρόγραμμα, απαίτηση που φαντάζει παντεσπάνι της Μαρίας Αντουανέτας
- Οι θέσεις εργασίας στους δήμους μπορεί να μειώθηκαν και, πλέον, οι εργαζόμενοι να ανακυκλώνονται, δε μειώθηκαν, όμως, και οι πάγιες ανάγκες των δήμων. Οι οποίες πάγιες ανάγκες, βέβαια, εξακολουθούν να καλύπτονται, απλά από λιγότερους ανθρώπους και, άρα, με πιο εντατικούς ρυθμούς εργασίας.
Κι αν στην πρόσφατη περίπτωση του δήμου Ζωγράφου τα δύο πρώτα σημεία δεν έπαιξαν άμεσο ρόλο, το άγνωστο προϋπάρχον καρδιολογικό πρόβλημα σε συνδυασμό με τους εντατικούς ρυθμούς δουλειάς στην καθαριότητα αποτέλεσαν παράγοντες καθοριστικούς για να διαμορφωθεί η θλιβερή στατιστική των 2 νεκρών εργαζομένων εν ώρα εργασίας σε 5 μήνες στον εν λόγω δήμο. Μια στατιστική που αποτυπώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τη ζοφερή πραγματικότητα της εργασίας στα κοινωφελή: ένα εργατικό δυναμικό φθαρμένο και γηρασμένο που ανακυκλώνεται από θέση σε θέση για να μπορεί να καυχιέται η κυβέρνηση για την πλασματική μείωση των ποσοστών της ανεργίας, ένα εργατικό δυναμικό που καλείται να ανεβάσει όπως-όπως ρυθμούς για να βγει όλη η δουλειά του υποστελεχωμένου δήμου χωρίς μέτρα ασφαλείας, χωρίς σοβαρή πρόληψη σε επίπεδο ζητημάτων υγείας, χωρίς εξασφαλισμένη ασφαλιστική κάλυψη. Κι όλα αυτά για 8 ή και λιγότερους μήνες, στοιχείο το οποίο φορτίζει με άγχος και αβεβαιότητα τον «ωφελούμενο». Άγχος που, όπως και να το κάνουμε, ένα ρόλο στα καρδιολογικά τον παίζει.
Ας περάσουμε, λοιπόν, και λίγο στο ευρύτερο κάδρο των εργατικών ατυχημάτων εν Ελλάδι. Στο πρώτο τρίμηνο του 2017 καταγράφεται μια αύξηση της τάξης του 15% στα δηλωθέντα εργατικά ατυχήματα σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό του 2016, ενώ σταθερά από το 2013 και έπειτα σημειώνεται αύξηση τους σε ποσοστό 10% ανά έτος. Ένα ακόμα στοιχείο που αποτυπώνει εξαιρετικά την κατάσταση είναι το εξής: η αναλογία εργατικών ατυχημάτων στον πληθυσμό των εργαζόμενων ήταν 1:767.000 για 4,39 εκατομμύρια εργαζόμενους το 2010, για να φτάσει στο 1:565.000 το 2016 για 3,67 εκατομμύρια αυτή τη φορά. Τουτέστιν, όχι μόνο επιδεινώθηκε η αναλογία, αλλά, πλέον, τα εργατικά ατυχήματα κατανέμονται και σε μικρότερο πληθυσμό εργαζομένων. Καθόλου τυχαίο ότι όλα αυτά τα στατιστικά συμπίπτουν με τη ραγδαία υποχώρηση του πλαισίου προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων και την επέλαση των ελαστικών και μαύρων σχέσεων εργασίας, πλαίσιο το οποίο άφηνε και αφήνει στους εργοδότες πάσης φύσεως περιθώριο παραπάνω αυθαιρεσιών, όχι μόνο στο επίπεδο των ωρών εργασίας ή των απολαβών αλλά και στην περικοπή κονδυλίων για μέτρα ασφαλείας και προστασίας των εργαζομένων, θυσία κι αυτά στο βωμό της μέγιστης δυνατής κερδοφορίας.
Και τώρα μια λιγότερο φωτισμένη πλευρά του ζητήματος της αύξησης των εργατικών ατυχημάτων: η απαξίωση του Ελληνικού Ινστιτούτου για την Υγιεινή και την Ασφάλεια της Εργασίας. Το ΕΛΙΝΥΑΕ αποτελεί ένα από τα λίγα (ίσως και το μόνο) εξειδικευμένα μη κερδοσκοπικά ερευνητικά κέντρα για ζητήματα ασφάλειας της εργασίας στη χώρα, το οποίο, όμως, βρίσκεται σε καθεστώς παρακμής, καθώς οι εταίροι σύστασής του (η ΓΣΕΕ και οι εργοδοτικοί κοινωνικοί εταίροι ΣΕΒ-ΕΣΕΕ-ΓΣΕΒΕΕ) αποχωρούν σταδιακά (ο ΣΕΒ έχει ήδη αποχωρήσει), ενώ νωπές είναι ακόμα οι μνήμες από τον εκβιασμό που υπέστησαν οι εργαζόμενοι του ινστιτούτου με αφορμή τις διεκδικήσεις δεδουλευμένων από εκπρόσωπο της ΓΣΕΕ τον περασμένο Μάρτιο. Τα έσοδα του ινστιτούτου είναι στα τάρταρα, 17 εργαζόμενοι οδεύουν προς απόλυση μετά από απόφαση του τελευταίου ΔΣ, ενώ λουκέτο έχει μπει σε 5 περιφερειακά παραρτήματά του. Άλλη μια απόδειξη του πόσο κόπτεται η εργοδοσία και ο πιστός της επίσημος κυβερνητικός και αστικοποιημένος συνδικαλισμός για την ασφάλεια των εργαζομένων.
Είναι αρκετά πιθανό, σε μια θεωρητική συζήτηση με κάποιον κυβερνητικό, αν ανοίξετε την παραπάνω επιχειρηματολογία να λαμβάνετε απαντήσεις του στυλ «μα εμείς φροντίζουμε γι’ αυτά, απλά είναι λίγο πιεστική η συγκυρία», «αυτά είναι κατάλοιπα των προηγούμενων μνημονίων», «οι βόμβες σκάνε στα χέρια μας», «πετάτε λάσπη», «θέλετε Μητσοτάκη» κλπ. Το πόσο κόπτονται οι κυβερνώντες για την ασφάλεια των εργαζομένων και τι στάση κρατούν επί των εργατικών ατυχημάτων μπορείτε να το δείτε και στις προωθούμενες «νομοτεχνικές βελτιώσεις» γύρω από το ζήτημα των αποζημιώσεων για τα εργατικά ατυχήματα, πακέτο με τις αλλαγές στο συνδικαλιστικό νόμο. Και για να γίνουμε σαφέστεροι, μόνο αν αποδειχθεί, πλέον, με δικαστική απόφαση ότι το ατύχημα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη θα καταβάλλεται η αποζημίωση στον ασκούντα την προσφυγή. Όσο για τη δικαιοσύνη και τη μεροληψία της, είναι εύκολο να φανταστούμε προς τα πού θα γέρνει η πλάστιγγα…
Εν κατακλείδι, τα μέτρα υγιεινής και ασφαλείας και, γενικότερα, η προστασία της ακεραιότητας των εργαζομένων αποτελούν πεδία στα οποία το κεφάλαιο ασυδοτεί και θα συνεχίσει να ασυδοτεί στο κυνήγι της μέγιστης δυνατής κερδοφορίας, με τις συνέπειες να είναι εμφανείς στους αριθμούς που παρατίθενται παραπάνω. Και οι όποιες διεκδικήσεις και επανακατοχύρωση κάποιων καλύτερων θέσεων σε αυτό το πεδίο δεν πρόκειται να χαριστούν είτε στα πλαίσια μιας μικρής επιχείρησης, είτε σε επίπεδο τοπικού κράτους (όπως εν προκειμένω). Πόσο, μάλλον, αν φτάσουμε και σε επίπεδο κυβέρνησης και Ε.Ε. Οι διεκδικήσεις αυτές, ωστόσο, διεκδικήσεις ζωής ή θανάτου για τους εργαζόμενους δεν μπορούν παρά να συνδέονται με την πάλη ενάντια στις ελαστικές σχέσεις εργασίας και τον εργασιακό μεσαίωνα που προωθείται παντί τρόπω, με νομοσχέδια και ρυθμίσεις fast-track, με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές διαχείρισης της ανεργία (βλ. κοινωφελή προγράμματα) και με κάθε άλλο μέσο που το κεφάλαιο κρίνει σκόπιμο στον πόλεμο που έχει κηρύξει.
- ΔΩΡΕΑΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΥ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ & ΜΕΣΩΝ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ.
- ΒΑΡΕΑ ΚΑΙ ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΑ ΕΝΣΗΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΕΣ
- ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΜΑΣ ΣΕ “ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ”
- ΙΣΗ ΑΜΟΙΒΗ, ΙΣΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΙΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
- ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΜΕΣΩ ΕΣΠΑ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗΣ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΗΣ – ΕΛΑΣΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.
- ΜΟΝΙΜΗ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΗ ΔΟΥΛΕΙΑ, ΔΟΥΛΕΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΜΕ ΠΛΗΡΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
- ΜΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ – ΚΑΜΙΑ ΑΠΟΛΥΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 8ΜΗΝΟ
- ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ.