Η κατά ΕΣΠΑ Μαθητεία: Εκπαιδευτικές δομές σε ρόλο ενοικίασης εργαζομένων
Γιώτα Ιωαννίδου*
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.) / Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων (ΕΥΕ ΕΔ), υλοποιεί το Πρόγραμμα Μαθητείας για Αποφοίτους Δημόσιας Τεχνικής Εκπαίδευσης για Απόκτηση Επαγγελματικής Εμπειρίας – Γ’ ΦΑΣΗ, στο πλαίσιο του Ε.Π. «Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ, με τη συγχρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του Ελληνικού Δημοσίου. (προϋπολογισμός 16,6 εκατ. ευρώ)
Ο θαυμαστός κόσμος της Μαθητείας όπως τον βλέπει το Υπουργείο Παιδείας
Το Υπουργείο Παιδείας μιλά για δυνατότητα πραγματοποίησης Μαθητείας 6 μηνών σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, πέντε ημέρες (5) εβδομαδιαίως, έξι (6) ώρες την ημέρα.
Αφορά 1.115 απόφοιτους της Δημόσιας Τεχνικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, των τελευταίων 2 ή 3 σχολικών ετών.
Θα αμείβονται με 300 ευρώ το μήνα, “υποτροφία” από το ΕΣΠΑ και κάλυψη ασφάλισης στο ΙΚΑ για τον κίνδυνο ατυχήματος.
Ο στόχος που διακηρύσσεται είναι η απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας στον παραγωγικό τομέα και ειδικότερα σε Ιδιωτικές Επιχειρήσεις κλάδων σχετικές με τις σπουδές τους, έτσι ώστε να ενισχύσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους και να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για την αγορά εργασίας.
Ήδη έχουν μπει στο πρόγραμμα 776 επιχειρήσεις (τουρισμού, υγείας, τεχνικών έργων, συνεργεία κλπ), οι οποίες τελικά θα επιλέξουν μαθητευόμενους, με τηλεφωνική ή δια ζώσης συνέντευξη, ή από τον κατάλογο αιτήσεων. (στοιχεία από την ηλεκτρονική πύλη www.mathiteia4u.gov.gr)
Οι σχολικές μονάδες (ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ, ΕΕΕΕΚ και ΤΕΕ Β’ βαθμού) που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, οφείλουν να ορίσουν υπεύθυνους. Ήδη από τους προηγούμενους κύκλους εφαρμογής και μέχρι τις 4/4/13, από τις 537 σχολικές μονάδες, συμμετείχαν οι 340, ποσοστό 63,3%, σύμφωνα με τα στοιχεία της διαχειριστικής αρχής.
Οι αρμοδιότητες των σχολικών μονάδων (όπως περιγράφονται από τον Ιωάννη Μπαθιανάκη, στέλεχος ΕΥΕ ΕΔ του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. – 5/4/2013) αφορούν τόσο στην γραμματειακή υποστήριξη των μαθητευόμενων (παραλαβή δικαιολογητικών επιλεγμένων αποφοίτων από επιχειρήσεις, έλεγχος, ενημέρωση πληροφοριακού συστήματος, τήρηση αρχείων, συνεργασία σε διαδικασίες ελέγχου), όσο και ελέγχους – αξιολόγηση μαθητειών στις επιχειρήσεις, με συγκρότηση ομάδων εργασίας από εκπαιδευτικούς, που θα τους πραγματοποιούν σε κοντινές επιχειρήσεις, εκτός ωραρίου εργασίας και επ’ αμοιβή (ενεργοποίηση με κοινή υπουργική απόφαση Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. και Οικονομικών).
Η γκρίζα πραγματικότητα
Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους.
- Το Υπουργείο Παιδείας, μέσω ΕΣΠΑ (δηλαδή χρημάτων των φορολογούμενων), εξασφαλίζει τζάμπα εργασία 6.690 μηνών σε επιχειρήσεις.
- Θα πληρώσει μέσω ΕΣΠΑ μια γελοία αμοιβή για τους “ωφελούμενους” του προγράμματος με 2.007.000 ευρώ συνολικά (δηλαδή με -μόλις- το 12,09% του προϋπολογισμού της δράσης αυτής).
- Οι επιχειρήσεις είναι απαλλαγμένες όχι μόνο από τη μισθοδοσία αλλά και από το κόστος διαχείρισης, του εργατικού αυτού δυναμικού. Αφού δε θα ψάξουν να τους βρουν, δε θα τους εντάξουν σε καμιά μισθοδοσία, δε θα πληρώσουν γι αυτούς καμιά ασφάλιση. Για την επιχείρηση αυτό το εργατικό δυναμικό, δεν θα εμφανίζεται ως τέτοιο αλλά ως “μαθητευόμενο”.
- Οι σχολικές μονάδες, αναλαμβάνουν ρόλο γραφείων ενοικίασης εργαζομένων. Αφού διαχειρίζονται το δυναμικό που οι επιχειρήσεις έχουν επιλέξει, από τον κατάλογο των αιτήσεων, όχι μόνο στα χαρτιά αλλά και με επιτόπιες επισκέψεις.
- Ο αξιολογικός – ελεγκτικός ρόλος σε εκπαιδευτικούς, μέσω πληρωμής, στις σημερινές ιδίως επικρατούσες συνθήκες, όπου πάνω από 1εκατ. μισθωτοί – όσοι φαίνονται να δουλεύουν στα λογιστικά βιβλία και δεν είναι “μαύροι”- είναι απλήρωτοι, μόνο σαν κακόγουστο αστείο μπορεί να ειδωθεί.
- Το κυριότερο: οι σχολικές μονάδες εμπλέκονται σε ένα πρόγραμμα με τον τίτλο “μαθητεία”, υπονοώντας κάποια μορφής εκπαίδευση, αφού δεν θα μπορούσε αλλιώς να ενταχθούν, που όμως τελικά δεν υφίσταται διόλου και είναι διαχείριση εργατικού δυναμικού.
Εικόνες από ένα μέλλον ζοφερό
Αυτό είναι το μέλλον που υπόσχεται για την εκπαίδευση και τη νεολαία, η κυβέρνηση και η ΕΕ. Πλήρης υποταγή στις ορέξεις του κεφαλαίου για νέα κέρδη, έστω και πάνω στα συντρίμμια των προσδοκιών μιας ολόκληρης κοινωνίας. Εμπαίζοντας την απεγνωσμένη αναζήτηση των νέων ανθρώπων για δουλειά και αξιοπρέπεια. Και το διακηρύσσουν με κυνικότητα, δια στόματος Αρβανιτόπουλου:
“Μία από τις βασικές αιτίες, φίλες και φίλοι, που μας οδήγησαν σ’ αυτήν την ύφεση, σ’ αυτήν την κρίση, ήταν ο βαθειά αντιαναπτυξιακός χαρακτήρας του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Η απουσία μιας στρατηγικής σύνδεσης αλλά και ανατροφοδότησης «του κόσμου της παιδείας, του εκπαιδευτικού συστήματος με τον κόσμο της εργασίας, με την Αγορά»………Γι’ αυτό αποτελεί στρατηγική επιλογή της Κυβέρνησής μας η σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας…Γιατί επιδιώκουμε μια Εθνική Παιδεία που οδηγεί στην αγωγή και στην αρετή των νέων αλλά και ένα εκπαιδευτικό σύστημα που εξασφαλίζει ανταγωνιστικό ανθρώπινο δυναμικό σε Ελλάδα και Ευρώπη…Ένας από τους κεντρικούς μας στόχους είναι να καταστήσουμε την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση πρώτη επιλογή, όχι το «αποπαίδι» της εκπαίδευσης όπως ήταν μέχρι τώρα σ’ αυτόν τον τόπο”.
Και συνεχίζει:
“Γι’ αυτό, με το ριζικά αναμορφωμένο Επαγγελματικό Λύκειο, με τις μεταγυμνασιακές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης, με τα μεταλυκειακά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, δημιουργούμε νέους προσανατολισμούς για τη Νέα Γενιά… Με το Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία 2014-2020, εδραιώνουμε μια δομική, μία δημιουργική σύζευξη της μαθησιακής διαδικασίας και της αγοράς εργασίας… Σήμερα, μόνον το 7%, των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας έχει περάσει από θέση Μαθητείας, από θέση εκπαίδευσης σε θέση εργασίας. Ο στόχος μας είναι το 2020 να προσεγγίζουμε το 30%”. (14/2/2014 Ημερίδα ΟΑΕΔ για μαθητεία – Ζάππειο- ομιλία υπουργού παιδείας, κ. Αρβανιτόπουλου)
Η υποκρισία περισσεύει! Να μιλά κανείς για αναβάθμιση της ΤΕΕ με κατάργηση ειδικοτήτων και απολύσεις καθηγητών. Ποιος όμως είναι ο κόσμος των επιχειρήσεων, η περιβόητη ‘’αγορά εργασίας’’, που το παραπάνω πρόγραμμα φιλοδοξεί να καταστήσει μέλλον της εκπαίδευσης;
Η μια του όψη είναι αυτή, της μαζικής αποδιάρθρωσης.
Η βιομηχανική παραγωγή της χώρας λόγω ένταξης στην ΕΕ, από 34% του ΑΕΠ το 1976 πήγε στο 18% ΑΕΠ το 2008. Τώρα, στην εποχή του ευρώ, των μνημονίων και της δημοσιονομικής προσαρμογής, ξεπουλιέται ακόμη περισσότερο ο παραγωγικός της πλούτος.
Σε αυτό το περιβάλλον αποδιάρθρωσης, κανονική απασχόληση βαφτίζεται η ‘’κοινωφελής εργασία’’ και τα πεντάμηνα των 400 ευρώ, ενώ η νεανική ανεργία καλπάζει πάνω από 64%.
Για ποια λοιπόν μαθητεία μιλάμε και σε ποιο παραγωγικό περιβάλλον; Δεν θα δίνει ούτε καν τη δυνατότητα γνωριμίας με ένα πόστο εργασίας. Πολύ περισσότερο, δεν θα είναι μια (έστω) κακοπληρωμένη πλήρη θέση εργασίας, αλλά αντίθετα θα συμβάλλει στη γενίκευση της ελαστικοποίησης και τη μονιμοποίηση της εργασιακής ανασφάλειας και των μοντέλων «κοινωφελούς» εργασίας.
Θα αποτελεί παροχή επιδοτήσεων και απαλλαγών, για τις ορέξεις κάθε εργοδότη, τροφοδότησής του με τζάμπα εργασία. Ενώ οι εκπαιδευτικές δομές και κυρίως η ΤΕΕ, θα έχουν την τύχη των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης (πρώην ΚΕΚ), όπου το κομμάτι της κατάρτισης έχει υποβαθμιστεί πλήρως σε όφελος του ρόλου, του γραφείου “ενοικίασης” εργαζομένων.
Η άλλη όψη της ‘’αγοράς εργασίας’’ είναι αυτής της αντεργατικής αναδιάρθρωσης και εκμετάλλευσης.
Μόνο το 2012 στην Ελλάδα, 500 μεγάλες βιομηχανίες αύξησαν, το συνολικό τζίρο τους κατά 16,9% στα 34 δισ. ευρώ, ενώ το μέσο περιθώριο καθαρού κέρδους διαμορφώθηκε στο 4,8% (2,44 δις ευρώ). Μεταξύ αυτών η Nestle Hellas και η Αθηναϊκή Ζυθοποιία. Είναι από τις 11 πολυεθνικές που ζήτησαν μισθούς 250 – 300 ευρώ, για να συνεχίσουν να αυξάνουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Αυτό είναι το ‘’πρότυπο’’ μοντέλο για την εφαρμογή της μαθητείας. Η κυβέρνηση, ο κόσμος του κεφαλαίου, η ΕΕ, στοχεύουν να διαμορφώσουν με αυτό τη βάση για τη διάλυση της όποιας συλλογικής διαπραγμάτευσης – διεκδίκησης, με τους παραδοσιακούς τρόπους (μικρή χρονική διάρκεια εργασίας, εργαζόμενοι στην ίδια επιχείρηση αλλά από διαφορετικές σχολικές δομές ή Κέντρα, αντιπαλότητα με παλιούς εργαζόμενους κλπ).
Οι εκπαιδευτικοί μαζί με τους μαθητές τους και τον πραγματικό κόσμο της εργασίας – τους εργαζόμενους, τους ανέργους και τη νεολαία- δεν πρέπει να το επιτρέψουν!
*εκπρόσωπος των Παρεμβάσεων, γραμματέας, στο Κέντρο Μελετών και Τεκμηρίωσης(ΚΕΜΕΤΕ), της ΟΛΜΕ