Μετάφραση από τον Gurdian: Γιώργος Μιχαηλίδης
Επιμέλεια: Ηρώ Ζιώζια
Όταν η Tesla αγόρασε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο παραγωγής αυτοκινήτων στο Fremont της Καλιφόρνια, ο Elon Musk μεταμόρφωσε το παλιομοδίτικο εργοστάσιο σε ένα πολύ φημισμένο “εργοστάσιο του μέλλοντος”, όπου γιγαντιαία ρομπότ που πήραν την ονομασία τους από τους X-Men δίνουν σχήμα σε φύλλα μετάλλου μέσα σε μία λαμπερή λευκή Μέκκα της προηγμένης κατασκευής.
Η όρεξη για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα του Musk και η υπόσχεσή του να διαταράξει την εξαρτώμενη από άνθρακα αυτοκινητοβιομηχανία βοήθησε την αξία του Tesla να ξεπεράσει αυτήν και της Ford και σύντομα και της General Motors (GM). Αλλά κάποιοι από τους εργάτες που μοιράζονται το εργοστάσιο με τους ρομποτικούς ομόλογούς τους παραπονιούνται για την εξαντλητική πίεση -την οποία αποδίδουν στους επιθετικούς στόχους παραγωγής του Musk- και μερικές φορές για τραυματισμούς που αλλάζουν ολόκληρη τη ζωή τους.
Τα ασθενοφόρα έχουν κληθεί περισσότερες από 100 φορές από το 2014 για εργαζόμενους που υποφέρουν από λιποθυμίες, ζάλη, επιληπτικές κρίσεις, μη φυσιολογική αναπνοή και πόνους στο στήθος, σύμφωνα με τις εκθέσεις περιστατικών που απέκτησε o Guardian. Εκατοντάδες ακόμα κλήθηκαν για τραυματισμούς και άλλα ιατρικά θέματα.
Σε μία τηλεφωνική συνέντευξη σχετικά με τις συνθήκες στο εργοστάσιο, που απασχολεί περίπου 10.000 εργάτες, ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla παραδέχτηκε ότι οι εργάτες του “περνάνε δύσκολα, δουλεύοντας πολλές ώρες και σε σκληρές εργασίες” αλλά είπε ότι νοιαζόταν βαθιά για την υγεία και την ευεξία τους. Το ιστορικό ασφάλειας της εταιρείας του, λέει, έχει βελτιωθεί σημαντικά τον τελευταίο χρόνο.
Ο Musk επίσης είπε ότι η Tesla δεν θα πρέπει να συγκρίνεται με τους μεγάλους κατασκευαστές αυτοκινήτων των ΗΠΑ και ότι η κεφαλαιοποίησή της, πάνω από 50 δισ. δολάρια, δεν δικαιολογείται. “Πιστεύω ότι αυτό το ανώτατο όριο της αγοράς είναι υψηλότερο από όσο δικαιούμαστε να αξίζουμε”, είπε, υποδεικνύοντας ότι η εταιρεία του παράγει μόνο το 1% της συνολικής παραγωγής της GM.
“Είμαστε μια εταιρεία που χάνει χρήμα” πρόσθεσε ο Musk. “Δεν πρόκειται για κάποια κατάσταση, όπου, για παράδειγμα, εμείς είμαστε απλά άπληστοι καπιταλιστές που αποφάσισαν να μειώσουν την ασφάλεια για να έχουν περισσότερα κέρδη και μερίσματα ή κάτι τέτοιο. Είναι απλά ζήτημα του πόσα χρήματα χάνουμε. Και πώς επιβιώνουμε; Πώς δεν πεθαίνουμε και χάνουν όλοι τη δουλειά τους;”
Η αναφορά του Musk για την προσέγγιση της εταιρείας διαφέρει από αυτήν των 15 σημερινών και πρώην εργατών οι οποίοι μίλησαν στον Guardian για μία κουλτούρα πολύωρης εργασίας υπό έντονη πίεση, μερικές φορές εν μέσω πόνου και τραυματισμού, προκειμένου να εκπληρώσουν τους φιλόδοξους παραγωγικούς στόχους του διευθύνοντα συμβούλου.
“Έχω δει ανθρώπους να λιποθυμούν και να πέφτουν στο πάτωμα σαν τηγανίτες στραπατσάροντας το πρόσωπό τους” είπε ο Jonathan Galescu, ένα τεχνικός παραγωγής στην Tesla. “Απλά μας έστειλαν στη δουλειά γύρω του ενώ ακόμα κειτόταν στο πάτωμα.”
Ήταν ένας απ’ τους αρκετούς εργάτες οι οποίοι είπαν ότι είχαν δει συναδέλφους τους να καταρρέουν ή να μεταφέρονται με ασθενοφόρα. “Είχαμε έναν συνάδελφο στη γραμμή παραγωγής μου που απλά συνέχιζε να δουλεύει και να δουλεύει, ώσπου, ξέρεις, απλά έπεσε στο έδαφος” είπε ο Mikey Catura, ένας εργάτης στη γραμμή συσκευασίας μπαταριών.
Ο Richard Ortiz, ένας άλλος εργάτης στην παραγωγή, μίλησε με θαυμασμό για τον όροφο του high-tech καταστήματος. “Είναι σαν να πέθανες και να πήγες στον παράδεισο του αυτοματοποιημένου εργάτη.” Αλλά όπως πρόσθεσε: “Όλα θυμίζουν το μέλλον εκτός από εμάς.”
Η Tesla βρίσκεται στο σημείο μεταξύ μίας τεχνολογικής startup, που δεν λαμβάνεται υπόψη από τους κανόνες της παλιάς οικονομίας, και ενός κατασκευαστή που χρειάζεται να παράξει φυσικά αγαθά. Πουθενά δεν είναι αυτή η αντίφαση πιο εμφανής από το εργοστάσιο της Tesla, όπου η πομπώδης προβολή του Musk ότι αυτή η εταιρεία θα φτιάξει 500,000 αυτοκίνητα το 2018 (μία αύξηση κατά 495% σε σχέση με το 2016) βασίζεται τόσο στον ιδρώτα των εργατών όσο και στα φουτουριστικά ρομπότ.
“Από αυτά που έχω συγκεντρώσει, ο Elon Musk ξεκίνησε την Tesla σαν μία startup για εφαρμογές και δε συνειδητοποίησε ότι δεν πρόκειται απλά για σπασίκλες που πληκτρολογούν πίσω από ένα γραφείο.” είπε ένας εργάτης παραγωγής, ένας απ’ τους πολλούς που ζήτησαν να μείνει κρυφή η ταυτότητά τους. “Στ’ αλήθεια αρχίζεις να χάνεις την αίσθηση της startup όταν έχεις χιλιάδες ανθρώπους να κάνουν χειρωνακτική εργασία.”
Τον Φεβρουάριο, ο εργάτης της Tesla, Jose Moran, δημοσίευσε μία ανάρτηση σε ένα blog με λεπτομέρειες για τους ισχυρισμούς σχετικά με υποχρεωτικές υπερωρίες, υψηλά ποσοστά τραυματισμών και χαμηλούς μισθούς στο εργοστάσιο και αποκάλυψε ότι οι εργάτες έψαχναν συνδικαλιστική διέξοδο μαζί με τους United Auto Workers.
Η ανάρτηση του Moran έριχνε έναν προβολέα πάνω σε ένα εργατικό δυναμικό που λείπει παντελώς από την επίσημη εικόνα που δίνει η Tesla για το εργοστάσιό της.
Έχω δει ανθρώπους να λιποθυμούν και να πέφτουν στο πάτωμα σαν τηγανίτες στραπατσάροντας το πρόσωπό τους.
Jonathan Galescu, Τεχνικός της Tesla
Ο Michael Sanchez κάποτε είχε δύο όνειρα: να γίνει καλλιτέχνης και τεχνικός συντήρησης αυτοκινήτων. Είπε ότι βρισκόταν σε “έκσταση” όταν προσλήφθηκε πέντε χρόνια πριν για να δουλέψει στην Tesla, μια εταιρεία που πίστευε ότι ήταν “κομμάτι του μέλλοντος”.
Τώρα ο Sanchez έχει δύο δίσκους με κήλη στο σβέρκο του, είναι σε άδεια αναπηρίας από τη δουλειά του και δεν μπορεί πλέον να πιάσει ένα μολύβι χωρίς πόνο.
Η Tesla είπε ότι ο τραυματισμός του υπαλλήλου παρουσιάστηκε ενώ τοποθετούσε έναν τροχό, αλλά ο Sanchez είπε ότι είχε προκληθεί από τα χρόνια που ξόδεψε δουλεύοντας στη γραμμή συναρμολόγησης της Tesla. Τα αυτοκίνητα πάνω στα οποία δούλευε κρέμονταν πάνω από τη γραμμή παραγωγής κι η δουλειά του απαιτούσε να κοιτάζει πάνω και να εργάζεται με τα χέρια του πάνω από το κεφάλι του όλη μέρα.
“Μπορείς να βγάλεις τη Δευτέρα”, είπε ο Sanchez, “μπορείς να βγάλεις την Τρίτη. Όταν έρθει η Τετάρτη αρχίζεις να αισθάνεσαι κάτι. Την Πέμπτη αυτό το κάτι είναι πόνος. Την Παρασκευή ανυπόφορος πόνος. Το Σάββατο απλά κοιτάς να βγάλεις τη μέρα.”
Οι κατασκευαστικές πρακτικές της Tesla φαίνεται να ήταν πιο επικίνδυνες τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της. Η εταιρεία δεν αρνείται ότι το ποσοστό καταγεγραμμένων περιστατικών (TRIR), μία επίσημη μέτρηση τραυματισμών κι ασθενειών που αναφέρονται στους ρυθμιστές της ασφάλειας του χώρου εργασίας, ήταν πάνω από τον βιομηχανικό μέσο όρο μεταξύ 2013 και 2016.
Η Tesla απέρριψε τη δημοσίευση δεδομένων για αυτά τα τέσσερα έτη, λέγοντας ότι τέτοιες πληροφορίες “δεν αντανακλούν το πως λειτουργεί το εργοστάσιο σήμερα”.
Η εταιρεία έδωσε στη δημοσιότητα πιο πρόσφατα στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν ότι η καταγραφή των περιστατικών ασφαλείας πήγε από λίγο πάνω από τον εργοστασιακό μέσο όρο στα τέλη του 2016, σε μια επίδοση τους πρώτους μήνες του 2017 που ήταν κατά 32% καλύτερη από τον μέσο όρο. Η εταιρεία είπε ότι η απόφασή της να προσθέσει μια τρίτη βάρδια, να εισάγει μία αφοσιωμένη ομάδα ειδικών εργονόμων και να κάνει βελτιώσεις στις “ομάδες ασφάλειας” του εργοστασίου ήταν οι λόγοι για τη σημαντική μείωση των περιστατικών την περασμένη χρονιά.
Ο Musk είπε ότι η ασφάλεια ήταν παροιμιώδης στην εταιρεία. “Είναι απίστευτα οδυνηρό και πιστεύω λανθασμένο για οποιονδήποτε να ισχυριστεί ότι δεν με ενδιαφέρει.” Ο διευθύνων σύμβουλος είπε ότι το γραφείο του ήταν “στο χειρότερο σημείο του εργοστασίου, στο πιο οδυνηρό μέρος”, τηρώντας τη φιλοσοφία διεύθυνσης που τον διακατέχει. “Δεν είναι κανένα γραφείο σε μια άνετη γωνιά.”
Στις αρχές του 2016, είπε, κοιμήθηκε στο πάτωμα του εργοστασίου σε υπνόσακο “για να το κάνει όσο πιο οδυνηρό γίνεται”. “Ήξερα ότι οι άνθρωποι περνάνε δύσκολα, δουλεύοντας πολλές ώρες και σε σκληρές εργασίες. Ήθελα να εργαστώ πιο σκληρά απ’ αυτούς, να προσθέσω κι άλλες ώρες,” είπε. “Γιατί αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνει ένας διευθυντής.”
Και πρόσθεσε: “Το κάνουμε αυτό επειδή πιστεύουμε σε ένα μέλλον βιώσιμης ενέργειας, προσπαθώντας να επιταχύνουμε την έλευση της καθαρής μετακίνησης και την παραγωγή καθαρής ενέργειας, όχι επειδή νομίζουμε ότι αυτός είναι ένας τρόπος να πλουτίσουμε.”
“Είναι απίστευτα οδυνηρό και νομίζω λανθασμένο εκ μέρους κάποιου να ισχυριστεί ότι δε νοιάζομαι”
Elon Musk, Διευθύνων Σύμβουλος της Tesla
Οι εργάτες της Tesla οι οποίοι μίλησαν στον Guardian απηχούσαν αυτή την αίσθηση περηφάνειας κι ενθουσιασμού για την αποστολή της εταιρείας. “Αλλάζουμε τον κόσμο” είπε ενθουσιασμένος ο Ortiz. “Δεν μπορώ να περιμένω να πάει μια μέρα η εγγονή μου στο σχολείο και να πει, “Ο παππούς μου ήταν εκεί.”
Αλλά αυτή η περηφάνεια δεν διέγραφε αυτό που ο Ortiz περιέγραψε ως επικρατούσα διάθεση “μαζικής απογοήτευσης” σχετικά με τις εργασιακές συνθήκες και αυτό που κατά τον ισχυρισμό του ήταν εργατικά ατυχήματα που μπορούν να αποφευχθούν.
Πρόσφατα έχασε τη δύναμη στο δεξί του χέρι, μία κατάσταση που είπε ότι τον “τρομοκρατούσε”. “Θέλω να χρησιμοποιώ το χέρι μου όταν βγω στη σύνταξη,” είπε.
Κάποιοι άλλοι περιέγραψαν τους επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς λόγω στρες από την πολύωρη δουλειά. Πριν η εταιρεία μειώσει τον μέσο χρόνο ημερήσιας εργασίας τον Οκτώβριο του 2016, οι εργάτες έλεγαν ότι δούλευαν τακτικά 12-ωρα κι 6-ήμερα. Η Tesla είπε ότι η αλλαγή ήταν “μία επιτυχία” και είχε ως αποτέλεσμα μία μείωση των υπερωριών κατά 50%.
Ο Sanchez και άλλοι εργάτες είπαν πως πίστευαν ότι συνέβαιναν περισσότεροι τραυματισμοί επειδή, για χρόνια, η εταιρεία δεν έπαιρνε την εργασιακή ασφάλεια στα σοβαρά, με μερικούς διευθυντές να υποβαθμίζουν τα παράπονά τους και να τους πιέζουν να δουλεύουν εν μέσω πόνων.
Όταν οι εργάτες έλεγαν στους διευθυντές για τους πόνους, ο Sanchez λέει ότι αυτοί απαντούσαν: “Όλοι πονάμε. Δεν μπορείτε να σταθείτε σαν άντρες;” Ο Alan Ochoa, ένας άλλος εργάτης της Tesla ο οποίος είναι σήμερα σε ιατρική άδεια λόγω τραυματισμού, ισχυρίστηκε ότι οι ανώτεροί του “βάζουν τα νούμερα της παραγωγής πάνω από την ασφάλεια και την ευεξία των υπαλλήλων”.
Η εταιρεία είπε ότι ο Ochoa και ο Sanchez είναι ιδιαίτερα σκληροί εργάτες των οποίων οι απόψεις δεν εκπροσωπούν το ευρύτερο εργατικό δυναμικό. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της Tesla πρόσθεσε: “Σε ένα εργοστάσιο με περισσότερους από 10.000 υπαλλήλους, θα υπάρχουν πάντοτε μεμονωμένα περιστατικά που θα θέλαμε να αποφύγουμε.”
Τα παράπονα σχετικά με τις εργασιακές συνθήκες στην Tesla δεν είναι καθολικά. “Έχω οφέλη, έχω μετοχές, έχω πληρωμένες άδειες,” λέει ένας εργάτης ο οποίος είναι στην εταιρεία εδώ κι ένα χρόνο περίπου. “Μ’ αρέσει πολύ η δουλειά μου και νιώθω ότι μου φέρονται δίκαια.”
Ένας άλλος εργάτης, ένας προσωρινός υπάλληλος, είπε ότι βλέπει μερικές ομάδες στο εργοστάσιο να κάνουν ομαδικές διατάσεις για να αποφύγουν τους τραυματισμούς.
Όταν οι εργάτες είπαν στους διευθυντές ότι πονάνε, αυτοί απάντησαν: “Όλοι πονάμε. Δεν μπορείτε να σταθείτε σαν άντρες;”
Ωστόσο, μερικοί εργάτες της Tesla υποστηρίζουν ότι η στάση της εταιρείας απέναντι στους τραυματισμένους εργάτες τους αποτρέπει απ’ το να αναφέρουν τους τραυματισμούς. Αν στους εργάτες δοθεί “ελαφριού καθήκοντος” εργασία εξαιτίας ενός τραυματισμού, τότε πληρώνονται έναν χαμηλότερο μισθό καθώς και συμπληρωματικά οφέλη από την ασφάλιση αποζημίωσης των εργαζομένων, μία πρακτική που η Tesla είπε ότι ήταν ευθυγραμμισμένη με άλλους εργοδότες και την εργατική νομοθεσία της Καλιφόρνια. Η Tesla είπε ότι μερικοί τραυματισμένοι υπάλληλοι μπορούν επίσης να αναλάβουν “τροποποιημένη εργασία” με κανονική αμοιβή.
“Από τα 22 δολλάρια την ώρα πήγα στα 10” είπε ένας εργάτης παραγωγής, ο οποίος τραυματίστηκε στη μέση ενώ δούλευε στην Tesla. “Κατά κάποιον τρόπο αναγκάζει τους ανθρώπους να γυρίσουν στη δουλειά”.
“Κανείς δε θέλει να του κόψουν την αμοιβή επειδή είναι τραυματίας, κι έτσι όλοι απλά ζορίζονται να δουλέψουν παρά τον τραυματισμό τους,” πρόσθεσε ο Adam Suarez, ο οποίος έχει εργαστεί στο εργοστάσιο για περίπου τρία χρόνια.
Η Tesla είπε ότι ήταν αποφασισμένη να βελτιώσει περαιτέρω τα standards ασφαλείας της. “Ενώ ένας αριθμός τραυματισμών είναι αναπόφευκτος, ο στόχος μας στην Tesla είναι να έχουμε όσο πιο κοντά στο μηδέν τραυματισμούς είναι δυνατόν και να γίνουμε το πιο ασφαλές εργοστάσιο στην αυτοκινητοβιομηχανία παγκοσμίως,” είπε ο εκπρόσωπος.
Ο Musk έχει μία καλά καταγεγραμμένη τάση να υπόσχεται τον ουρανό με τ’ άστρα. Η εταιρεία ηλεκτρικών αυτοκινήτων του ήταν, κατά τη δική του παραδοχή, ένα τζογάρισμα. Ο Musk είπε ότι το να αρχίσεις την παραγωγή αυτοκινήτων από το μηδέν ήταν μάλλον “ο χειρότερος τρόπος για να βγάλεις λεφτά, ειλικρινά”. Όπως είπε: “Με βάση την απόδοση των κινδύνων, μία εταιρεία αυτοκινήτων πρέπει να είναι το πιο χαζό πράγμα που θα μπορούσες πιθανά να ξεκινήσεις.”
Η εταιρεία έχει πετύχει να αυξάνει το ρυθμό παραγωγής της ανά τρίμηνο. Στους πρώτους τρεις μήνες του 2017, το εργοστάσιο παρήγαγε περισσότερα από 25.000 αμάξια – ένα ρεκόρ για την Tesla. Για να εκπληρωθεί ο στόχος του Musk για το 2018, θα πρέπει να πενταπλασιάσουν την απόδοση.
“Νομίζω ότι ένα από τα μεγάλα μας προβλήματα είναι ότι οι άνθρωποι στην κορυφή βάζουν μη-ρεαλιστικούς τριμηνιαίους στόχους,” είπε ένας εργάτης στη γραμμή συσκευασίας μπαταριών.
Τρεις εργάτες περιέγραψαν μία διευθυντική τακτική απόδοσης χρηματικής αξίας στην καθημερινή καθυστέρηση στη γραμμή συναρμολόγησης. “Μια φορά το ρομπότ κατέρρευσε και ο ανώτερός μας ήρθε σ’ εμάς ουρλιάζοντας, “Αυτό σημαίνει 18.000 δολλάρια, 20.000 δολλάρια, 30.000 δολλάρια, 50.000 δολλάρια επειδή εσείς δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό,” ανακάλεσε στη μνήμη του ο Gelascu.
Η Tesla υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να υποτιμάται η πρόκληση του να φτιάχνεις οχήματα από το μηδέν με νέες μεθόδους παραγωγής και κατασκευής αλλά ότι “τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό” απ’ το να προστατεύεις την υγεία και την ασφάλεια των εργατών σου.
“Προσπαθούμε να κάνουμε κάτι καλό για τον κόσμο και πιστεύουμε στο να κάνεις το σωστό,” είπε ο Musk. “Και αυτό φτάνει μέχρι το να νοιάζεσσαι για την υγεία και την ασφάλεια όλων στην εταιρεία.”
Είναι ένας πιο ανθρωπιστικός τόνος απ’ αυτόν που πετυχαίνει με τους επενδυτές. “Στ’ αλήθεια δεν μπορείς να έχεις ανθρώπους στην ίδια τη γραμμή παραγωγής. Ειδάλλως αυτομάτως πέφτεις στην ανθρώπινη ταχύτητα,” είπε στους επενδυτές στη διάρκεια μίας ενημέρωσης πέρυσι. “Υπάρχουν ακόμη πολλοί άνθρωποι στο εργοστάσιο, αλλά αυτό που κάνουν είναι να συντηρούν τις μηχανές, να τις αναβαθμίζουν, να αντιμετωπίζουν τις ανωμαλίες. Αλλά στην ίδια τη διαδικασία της παραγωγής ουσιαστικά δεν θα υπάρχουν καθόλου άνθρωποι.”