Ποστ στο facebook – ταμείο ανεργίας: ένα τσιγάρο δρόμος
Ένα από τα πιο σημαντικά και επιδραστικά κινήματα των τελευταίων χρόνων σε παγκόσμια κλίμακα είναι αδιαμφισβήτητα (ανεξαρτήτως των αντικειμενικών τους ορίων) αυτό των Κίτρινων Γιλέκων στη Γαλλία. Η επιρροή που άσκησε πανευρωπαϊκά έριξε στα τάρταρα τη δημοτικότητα του enfant terrible της Γαλλικής πολιτικής σκηνής, Emmanuel Macron, ενώ έθεσε ξανά με πραγματικούς όρους επί τάπητος πολύ σοβαρά ερωτήματα για τις ασκούμενες πολιτικές, όχι μόνο στη Γαλλία αυτή καθ’ αυτή αλλά και σε ολόκληρο το σαθρό ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Οι κινητοποιήσεις των Γιλέκων αγκαλιάστηκαν από μεγάλες μάζες εργαζομένων, μεταξύ αυτών και υπαλλήλων της μεγάλης πολυεθνικής Amazon. Και η Amazon δεν είδε με πολύ καλό μάτι τη στήριξη αυτή, λαμβάνοντας μέτρα απέναντι στα εν δυνάμει ταραχοποιά στοιχεία.
Συγκεκριμένα, αρκετοί εργαζόμενοι σε λογιστικές πλατφόρμες της Amazon στη Γαλλία απολύθηκαν για τη δημόσια δήλωση στήριξής τους στο κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα, η εταιρεία δηλώνει ότι είχε προειδοποιήσει επανειλημμένως τους εργαζόμενους για αυτή τους τη στάση, μέσα από mail που απέστελλε σε πολλές πλατφόρμες ανά την επικράτεια, αποδίδοντας την αιτιολογία της απόλυσης σε «έλλειψη πίστης» από πλευράς των εργαζομένων.
Η επιθετική αυτή κίνηση δεν έμεινε αναπάντητη, με στάσεις εργασίας να οργανώνονται σε κατά τόπους πλατφόρμες και τη CGT, συνδικάτα και τα Κίτρινα Γιλέκα να ετοιμάζονται να απαντήσουν με απεργιακό κάλεσμα. Οι εξελίξεις σε επίπεδο δικαιοσύνης μπορεί να είναι, μάλιστα, θετικές, για τους εργαζόμενους αυτούς, ωστόσο η ουσία που πρέπει να κρατηθεί είναι μία: πως, σε μια περίοδο που οι εργατικοί αγώνες (όπως τους γνωρίσαμε τουλάχιστον) θεωρητικά δεν είναι στα φόρτε τους, αντιστάσεις μπορούν να ξεπηδήσουν και σε τέτοιους δύσκολους εργασιακούς χώρους (υποκαταστήματα πολυεθνικών κολοσσών). Και δεν είναι η πρώτη φορά που η Amazon έχει να αντιμετωπίσει αντιστάσεις από πλευράς των εργαζομένων.
Οι απεργίες της Black Friday
Για τον περισσότερο κόσμο, Black Friday σημαίνει κατασκηνωμένοι καταναλωτές έξω από μεγάλα εμπορικά καταστήματα, ντου κόσμου με το άνοιγμα της πρωινής βάρδιας, ταλαιπωρημένοι πωλητές και ταμίες, ξεχειλωμένα ωράρια και άλλα τέτοια όμορφα. Σε μια εποχή, όμως, που οι αγορές μέσω διαδικτύου, μάλλον, είναι η επικρατούσα και όχι η απλά ανοδική τάση, κατά τη διάρκεια μιας Μαύρης Παρασκευής, υπάρχει μια κατηγορία εργαζομένων στο background που υφίστανται τα ίδια (ίσως και βαρύτερα) δεινά σε σχέση με τη συμβατική εικόνα που έχουμε, κυρίως στη χώρα μας. Και αυτοί οι αφανείς τύποι άφησαν για λίγο το παρασκήνιο της Black Friday και απέκτησαν υπόσταση για καταναλωτικό και μη κοινό, πολύ απλά απεργώντας. Ας εστιάσουμε, λοιπόν, στις απεργιακές κινητοποιήσεις εργαζομένων της Amazon που έλαβαν χώρα σε Ισπανία, Γερμανία και Αγγλία.
Τι συνέβη χοντρικά και οδηγηθήκαμε σε αυτές τις απεργιακές κινητοποιήσεις; Όχι και κάτι δύσκολο να φανταστεί κανείς: χαμηλά ωρομίσθια, εξαντλητικοί ρυθμοί εργασίας, αυξημένοι τραυματισμοί στους χώρους δουλειάς και όλα αυτά να βγαίνουν στην επιφάνεια εν μέσω (ή εν πάση περιπτώσει στα πέριξ) Black Friday. Η Μαύρη Παρασκευή είναι μια ημέρα πολλαπλά σημαδεμένη στο ημερολόγιο της εταιρείας, με πολλές εναλλασσόμενες προσφορές στο site και, εξ αυτού, δεκαπλάσιο και εκατονταπλάσιο βάρος για τους ανθρώπους που φέρουν εις πέρας τις εντολές των κλικ της μέρας αυτής. Μάλιστα, για να γίνει κατανοητό το μέγεθος του αναμενόμενου φόρτου, η Amazon είχε φροντίσει να προσλάβει 20.000 εποχιακούς εργαζόμενους για να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις της Black Friday. Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι οι προσλήψεις αυτές (μεμονωμένες στην Αγγλία) δεν ήταν αρκετές για να κυλήσει αναίμακτα το πλάνο της εταιρείας. Εξ ου και καταλήξαμε στα εξής:
Στην Ισπανία, τα νούμερα είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικά: 90% των εργαζομένων στη μεγαλύτερη αποθήκη της Μαδρίτης αποχώρησαν από τα πόστα τους, ενώ 1.600 ήταν αυτοί που δεσμεύτηκαν ότι θα συνεχίσουν. Μάλιστα, η εταιρεία κάλεσε την αστυνομία να σπάσει την απεργία σε αποθήκη λίγο έξω από τη Μαδρίτη, αλλά, ελέω διατάξεων της Ισπανικής εργατικής νομοθεσίας, η καταστολή των απεργών δεν κατέστη δυνατή.
Στη Γερμανία, στα πλαίσια απεργίας που προκηρύχθηκε από το συνδικάτο ver.di (μέλος της DGB, Γερμανικής Ομοσπονδίας Συνδικάτων), 620 εργαζόμενοι απείχαν από τα καθήκοντά τους σε 2 κέντρα διανομής, στο Bad Hersfeld (μεταξύ Φρανκφούρτης και Ανόβερου) και στο Rheinberg (κοντά στα σύνορα με Ολλανδία). Αιτήματα του συνδικάτου ήταν οι αυξήσεις στους μισθούς και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας για την αποφυγή εργατικών ατυχημάτων.
Στην Αγγλία, το συνδικάτο GMB προκήρυξε στάσεις εργασίας σε 5 αποθήκες της Amazon, και, παρά την εκτίμηση ότι η συμμετοχή δεν ήταν τόσο μεγάλη όσο σε Ισπανία και Γερμανία, εκατοντάδες ήταν εκείνοι που συμμετείχαν στις απεργιακές κινητοποιήσεις, με κυριότερο αίτημα τη βελτίωση των όρων δουλειάς, καθότι αναφέρεται αύξηση των τραυματισμών εν ώρα εργασίας.
Τα λόγια των απεργών αποτυπώνουν πολύ γλαφυρά την κατάσταση στο χώρο δουλειάς. Κάποιες από τις μαρτυρίες:
«Εδώ και καιρό δουλεύω πολλές ώρες, γυρνάω σπίτι αργά, κατάκοπος και με πολύ άγχος. Κάνουμε πρωινές βάρδιες, μετά απογευματινές και βραδινές βάρδιες. Προς το παρόν, υποχρεούμαστε να δουλεύουμε 6 μέρες σερί, αλλά τώρα η εταιρεία θέλει να τις κάνει 7. Τουλάχιστον κάποιοι από μας είχαμε μια μέρα ρεπό. Οι περισσότεροι από τους φίλους και την οικογένειά μου δουλεύουν Δευτέρα-Παρασκευή, οπότε δεν έχω χρόνο να περάσω μαζί τους» δηλώνει ένας εργαζόμενος στη Μαδρίτη.
«Έχω δει πολλούς ανθρώπους να ξεκινάνε υγιείς και τώρα να βρίσκονται στο δεύτερο ή το τρίτο χειρουργείο. Μπαίνεις στην εταιρεία υγιής και βγαίνεις χαλασμένος» αναφέρει Γερμανός απεργός.
«Έχω επαναλαμβανόμενα διαστρέμματα και σπονδυλαρθρίτιδα. Η δουλειά είναι εξαθλιωτική, λογίζεσαι ως αριθμός, όχι ως άνθρωπος. Αν έχεις ζητήματα υγείας, η πολιτική της Amazon είναι να σε εξοφλεί και να σε αντικαθιστά άμεσα με περιστασιακά εργαζόμενους, με λιγότερους όρους και προϋποθέσεις» μαρτυρά εργαζόμενος στην Αγγλία.
Prime Day: Το «πρώτο αίμα»
Οι έννοιες «απεργία» και «Amazon» δεν είναι η πρώτη φορά που συνυπάρχουν σε αρθρογραφία. Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις ανά την Ευρώπη δεν έρχονται στο κενό, αλλά σαν συνέχεια αντίστοιχων απεργιών που έλαβαν χώρα τον περασμένο Ιούλιο, με αφορμή τη λεγόμενη Prime Day, ημέρα αυξημένων προσφορών της Amazon προς τους premium χρήστες της πλατφόρμας της (κάτι σαν διαδικτυακό Black Friday), πιο συγκεκριμένα, μάλιστα, στις ίδιες αποθήκες και κέντρα διανομής που είδαμε να κινητοποιούνται τώρα σε Ισπανία, Ιταλία και Γερμανία, με τα ποσοστά συμμετοχής στη μεγάλη αποθήκη στα πέριξ της Μαδρίτης να φτάνει κοντά στο 95%. Μπορεί ο συντονισμός των κινήσεων των εργαζομένων απέναντι στην Amazon να είναι ακόμα πολλά βήματα πίσω από το αναγκαίο για τη συγκυρία, ωστόσο, τουλάχιστον, στην Ευρώπη, οι εργαζόμενοι της Amazon έχουν κάποια περιθώρια ελευθερίας κινήσεων και διεκδίκησης σε επίπεδο συνδικαλιστικό, μέσα από οργάνωση σε συνδικάτα, όπως π.χ. το γερμανικό ver.di, στο οποίο έχουν οργανωθεί από το 2013 περί τους 16.000 εργαζόμενους στην Amazon για να διεκδικήσουν υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας.
Η κατάσταση είναι παρόμοια και στις ΗΠΑ, με την Amazon και τον ιδρυτή της Jeff Bezos να παλεύουν σθεναρά για να μην μπορέσουν ποτέ οι εργαζόμενοί τους να αποκτήσουν ή να υπαχθούν σε συνδικαλιστικές δομές, τόσο σε αυτή καθ’ αυτή την Amazon, όσο και στις θυγατρικές της, όπως τη Whole Foods, όπου υπάρχει αναβρασμός και (αποτυχημένες ως τώρα) απόπειρες για κινητοποιήσεις. Ενόψει, μάλιστα, της περιόδου των γιορτών, Σομαλοί εργαζόμενοι σε 4 αποθήκες στη Minnesota (μεγάλη συγκέντρωση μεταναστών από την Ανατολική Αφρική στην πολιτεία αυτή – προσλήψεις για κάλυψη εποχιακών θέσεων με μεσολάβηση αντίστοιχων εταιρειών επινοικίασης και υπηρεσιών εύρεσης εργασίας) προέβησαν σε κινητοποιήσεις για τις εργασιακές συνθήκες, σε συνέχεια ζητημάτων που είχαν προκύψει το καλοκαίρι, όταν και η προετοιμασία για την Prime Day αλληλοεπικαλυπτόταν με το Ραμαζάνι, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα ασφυκτικό πλαίσιο για τους 1.000 Μουσουλμάνους εργαζόμενους στις αποθήκες αυτές (πέραν του πόσο δύσκολο είναι να είσαι Μουσουλμάνος στις ΗΠΑ). Κατάφερνα, μάλιστα, να αναγκάσουν στελέχη της εταιρείας να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι μαζί τους και να γνωστοποιήσουν τα προβλήματά τους, κερδίζοντας μόνο κάποιες μικρές προσαρμογές στα διαλείμματα και τον υπολογισμό της παραγωγικότητας. Έχει αξία εδώ να σημειωθεί ότι ο φιλάνθρωπος κύριος Bezos (που έχει αρνηθεί πολλάκις να υπαχθεί στους πολιτικούς σχεδιασμούς Trump) μπορεί να δηλώνει πως είναι υπέρ του να επιτρέπεται η είσοδος Μουσουλμάνων μεταναστών στη χώρα, αλλά την ίδια στιγμή η Amazon παρέχει υπηρεσίες λογισμικού για αναγνώριση προσώπων στην ICE (εκτελεστική αρχή μεταναστευτικής και τελωνειακής πολιτικής).
Σκέψεις αντί επιλόγου
Μπορεί συχνά να επικρατεί η άποψη πως οι απεργίες και, ευρύτερα, οι εργατικοί αγώνες είναι μια ιστορία που δεν αγγίζει και πολύ τον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο και τις μητροπόλεις του, ωστόσο η ίδια η πραγματικότητα διαψεύδει κάθε φορά πανηγυρικά τη θεώρηση αυτή. Θυμηθείτε π.χ. πέραν των Κίτρινων Γιλέκων, συγκρουσιακά απεργιακά μπλοκ επί ψήφισης εργασιακών νόμων στη Γαλλία αλλά και βαρβάτες πανεργατικές απεργίες στο Βέλγιο τη δεκαετία που μας πέρασε. Αγώνες, όμως, σαν αυτούς των εργαζομένων της Amazon είναι από εκείνους στους οποίους πρέπει να σκύβουμε με διπλάσια και τριπλάσια προσοχή, αν αναλογιστούμε ότι αφορούν εργαζόμενους σε έναν πολυεθνικό κολοσσό (διαφορετική κουβέντα το πώς συνδικαλίζεσαι και διεκδικείς σε έναν τέτοιο χώρο δουλειάς σε σχέση με τα τετριμμένα καθ’ ημάς) αλλά και απεργίες με συνέχεια, συνέπεια και μεγάλη συμμετοχή, στοιχείο ιδιαίτερα θαυμαστό, αν αναλογιστούμε ποιος είναι ο αντίπαλος και η δύναμή του. Με το βλέμμα, λοιπόν, στραμμένο στους μελλοντικούς εργατικούς αγώνες στο στάδιο του καπιταλισμού στο οποίο βρισκόμαστε, παραδείγματα σαν αυτό της Amazon έχουν να εκθέσουν αρκετές παραμέτρους προς μελέτη: το πεδίο διεξαγωγής των αγώνων (ελαφρώς αποκεντρωμένες τοπογραφικά μονάδες), την αιτηματολογία (αυξήσεις στους μισθούς, μέτρα προστασίας), τη συχνότητα και το timing της κλιμάκωσης (στην Price Day η Amazon φέτος αναμενόταν να καταγράψει κέρδη της τάξεως των 3,4 δισεκατομμυρίων, ενώ αντίστοιχα μεγάλα ποσά παίζουν και τώρα με τη Black Friday και το περιρρέον εορταστικό κλίμα), τον τρόπο οργάνωσης των εργαζομένων (μεγάλα συνδικάτα που καλύπτουν τυπικά εκατομμύρια εργαζόμενους αλλά, ίσως, πολιτικά τηρούν μια τακτική συνδιαλλαγής) αλλά και τη συμμετοχή (εντυπωσιακή, όπως προαναφέραμε) και το αποτέλεσμα των όποιων μαχών.
Στο Swansea της Ουαλίας, τα μπλουζάκια των απεργών έγραφαν «We are not robots», προφανώς με στόχο να εστιάσουν στο ζήτημα της σωματικής και ψυχικής φθοράς που τους επιφέρουν οι εξαντλητικοί ρυθμοί εργασίας. Τα ρομπότ, ωστόσο, θα μπορούσαν κάλλιστα σε ένα άμεσο ή απώτερο μέλλον να τους αντικαταστήσουν, αν αναλογιστεί κανείς την ταχύτητα και το εύρος των τεχνολογικών αλμάτων που επιτυγχάνονται στο σύγχρονο καπιταλισμό. Η τάση μείωσης του αναγκαίου χρόνου εργασίας είναι υπαρκτή και αποτυπώνεται, μάλλον επώδυνα, στην εδραίωση του μοντέλου της εκ περιτροπής εργασίας που αφορά εκατομμύρια εργαζόμενους ανά τον κόσμο. Η επιτυχία των αγώνων των εργαζομένων της Amazon και η επιβολή των αναγκών τους θα είναι εκείνη που θα συνεχίσει την ιστορία της μπλούζας των απεργών του Swansea: είτε «We are not robots, so Mr. Bezos fired us» είτε «We are not robots, but we had them fire Mr. Bezos».